The boy of summer

Iedereen die de kans heeft zou het gewoon eens moeten proberen. Verhuizen naar een ander land, een andere cultuur en een andere taal. Je hele leven, alles en iedereen, even achterlaten, om te zien hoe het je afgaat als je helemaal opnieuw begint. Ik vind het fascinerend. Wederom.

Mijn ervaringen in Iowa, vier jaar geleden, zorgden ervoor dat ik mijn zenuwen wist uit te stellen tot de avond voor vertrek. Toen drong het past tot me door: dit werd niet Iowa, dit werd geen studententijd, dit werd geen Engelstalig land. Ik ga naar Moskou, ik ga aan het werk op de internationale belastingadviespraktijk van KPMG en ik spreek geen woord Russisch. En daarbij, ik vlieg morgenvroeg.

Waar het bovenstaande wellicht verlammend kan werken, doet het bij mij precies het tegenovergestelde. Waar orde en regelmaat mijn dagelijkse leven in Nederland kenmerken, is mijn energieke persoonlijkheid veel beter geschikt voor de onregelmatigheden van het leven waarin ik hier terecht ben gekomen. Waar de eerste keer New York voor mij aanvoelde als een overweldigende dreun in mijn gezicht, heeft Moskou speciaal voor mij een bokshandschoen aangetrokken. Na die eerste klap volgt een stad van ruim 15 miljoen inwoners, die leeft, krioelt en bovenal overleefd. Een stad die door velen (die er vaak nooit zijn geweest) als Westers wordt gekenmerkt, maar waarvan het bovenste laagje beschaving is afgeschraapt. Het is hier even hard als hartelijk. Minder Westers dan je verwacht en meer Aziatisch dan je denkt. Zoals de yoga meest B.K.S. lyengar ooit zei, bij een bezoek aan Moskou: “Russen zijn unieke mensen: ze hebben een westers hoofd en een oosters hart”.

Moeders aanwezigheid bij mijn afscheid deed me goed. Zij zorgt voor het huisje in Eindhoven. De vlucht was net als de vorige keer korter dan gedacht, maar een kleine drie uur. Na de gebruikelijke wachtrijen bij de douane en mijn eerste verwoede pogingen wat woorden te lezen, stond mijn taxichauffeur Alexander bij de uitgang klaar om mij naar mijn appartement aan de Novi Arbat te brengen. Alexander sprak, net als de meeste Russen, geen woord Engels. Dus het was meteen behelpen. Verder dan “You like the music?”, “very hot, pfff!” en “many many traffic” zijn we dan ook niet gekomen.

Mijn appartement hier in Moskou kan geen betere locatie hebben hier aan de Novi Arbat midden in het centrum en op verdieping tweeëntwintig van een oude Sovjet flat. Met een prachtig uitzicht op de skyline van Moskou City (waar mijn kantoor ligt), het ministerie van Financiën en een van de zeven Stalin Skyscrapers (“the seven siters”). Het is een oud, klein flatje van veertig vierkante meter. Met veel hout, tierelantijntjes, schilderijtjes met pittoresk geverfde landschappen en een bloemetjesdekbedovertrek (met gouden extra deken). Veel meer Rusland kun je niet krijgen dacht ik zo. Het duurde dan ook drie dagen voordat de wifi was aangesloten, omdat de monteur pas echt langskomt als je er zelf bij bent (de eerste keer zeiden ze dat alles gemaakt was, maar heb ik het zelf niet kunnen controleren of er überhaupt iemand langs was geweest). Natuurlijk sprak de man geen woord Engels, maar deed wel netjes zijn schoenen uit. Dat is goed gebruik hier, vanwege de vuile wegen in de winter.

Werken in Moskou verschilt enorm van werken in het Eindhovense. Zo begint er hier echt niemand voor tien uur, om vervolgens zo veel werk te hebben dat er dagelijks wordt doorgewerkt tot laat in de avond. Een vreemde gewaarwording. Maandagen zijn rustig en op vrijdag moet vaak nog een heleboel gebeuren. Kortom, er wordt anders gepland dan bij ons, waardoor vrijdagmiddagborrels hier ook niet bestaan. Waar ik in Eindhoven de gezelligste kamer van kantoor deel met Jeroen, zit ik hier in kantoortuinen met meer mensen dan plekken. Gelukkig is de mijne voor drie maanden vastgelegd. Mijn werkzaamheden in Moskou bestaan voornamelijk uit project management, waarbij ik vooral de internationale communicatie richting de buitenlandse KPMG kantoren zorg. Buiten mijn Russische collega’s leg ik dus ook veel contacten met andere buitenlandse collega’s. Verder blijf ik betrokken bij het Rusland gerelateerde werk dat vanuit Nederland plaatsvindt. Aan de ene kant is het praktisch dat ik nu samenwerk met de mensen met wie ik wekelijks aan de telefoon hang. Aan de andere kant moet ik laveren tussen de belangen van Moskou en Nederland. Soms lastig, bovenal interessant.

Daar waar mijn jonge collega’s nauwelijks direct klantcontact hebben, zitten voor mij de eerste vier besprekingen met cliënten in Moskou er alweer op, evenals een seminar over Nederlands belastingrecht afgelopen vrijdag. Jens (partner bij KPMG Meijburg & Co, hoofd van onze Rusland desk en medeplichtig aan mijn vertrek richting deze metropool) landde immers op woensdagavond al in Moskou om mij bij een aantal van zijn cliënten persoonlijk te introduceren en twee lopende projecten te bespreken. Zo zaten we nog geen week na onze laatste dag in Eindhoven op woensdagavond in mijn sovjetkeukentje ons plan van aanpak voor twee dagen Moskou te bespreken. Heerlijk! Goed voorbereid is hier echter een relatief begrip. Immers, er gebeuren elke reis weer onverwachte dingen. Zo ook deze keer. Jens en ik voelden ons net als (lees: ik legde Jens uit dat we ons moesten voelen als) Bassie en Adriaan en de geheimzinnige opdrachtgever toen we door een target per sms werden gevraagd om op vrijdagmorgen om twaalf uur in de voorste cabine van de groene metro op het station Aeroport aan te komen en te wachten op iemand die ons daar zou oppikken. Zonder enig idee van de inhoud van de bespreking, noch het belang en de duur ervan, waren we op tijd aanwezig en stond Meneer Sergey met een stationair draaiende auto op ons te wachten. Deze auto reed ons naar een gigantisch gebouw waar het bedrijf van meneer Sergey en zijn kompaan meneer Andrey was gestationeerd. Na een goede bespreking van een uur (waarvan de toekomstige uitkomst helaas nog ongewis is) werden we weer netjes terug gereden naar het metrostation. De geheimzinnige opdrachtgever had geen pakketje of een vervolgopdracht, wat ik toch enigszins jammer vond. Zaken doen in Moskou blijft elke dag weer spannend.

Mijn werkdagen op kantoor vinden voornamelijk plaats op verdieping 41 van Block C van Moscow City, of in een van de vele restaurantjes die het 2,5 kilometer lange ondergrondse winkelcentrum, waar ik dagelijks mijn middagmaal nuttig. Langzaamaan begint het steeds gezelliger te worden met mijn collega’s van international tax. We zijn een team van ongeveer 12 personen en van de meesten weet ik inmiddels meer dan voornaam, achternaam en specialisme.

Dinsdag aanstaande begin ik eindelijk met mijn eerste taalles. Het lezen van het cyrillische alfabet gaat me inmiddels redelijk af, nadat ik dit thuis al aardig had geoefend. Nu moet ik alleen nog leren wat de woorden die ik lees daadwerkelijk betekenen. Dit is noodzakelijk om te kunnen communiceren in een stad waarin mensen van middelbare leeftijd en ouder nauwelijks een woord Engels spreken. Boodschappen doen gaat met handen en voeten, evenals bestellingen in een restaurant of het uitleggen aan de huisbaas dat het internet niet werkt. Het wordt een uitdaging, maar ik ga proberen met twee lessen in de week de basisbeginselen in drie maanden onder de knie te krijgen.

Buiten werk is er genoeg te doen in deze stad, die ik inmiddels een beetje als mijn schatkist beschouw. Elke dag ontdek ik nieuwe pareltjes, waarvan ik me afvraag of iemand in Nederland ook maar zou vermoeden dat ze in deze stad verstopt zitten. Nadat ik goed ben opgevangen door Robin (de collega uit Amstelveen die ik hier kom opvolgen) heb ik dan ook nog zelden de avond thuis doorgebracht. Van eten met collega’s en mensen die ik hier al ken, tot kraamvisite bij een voormalig collega. Ook met de andere expats heb ik al menig etentje gehad, waarbij ik als goed excuus heb dat fatsoenlijke keukenspullen nog steeds ontbreken. De Georgische keuken is inmiddels favoriet na drie fantastische maaltijden.

Ondanks al het eten en drinken, zit ik bepaald niet stil. Moskou heeft zo veel te bieden, dat ik me helemaal suf loop door deze stad. De parken in deze stad zijn fenomenaal en een verademing na een dag in de drukte van het stadscentrum. Ik ben met collega’s gaan jeux-de-boulen onder genot van echte Rio samba, terwijl anderen me hebben meegenomen naar een boksles en een heerlijke les GRIT Strength. De sportscholen zijn hier onbetaalbaar, dus zal ik het van zelfdiscipline (TRX in het park) en gastbezoekjes (samen met collega’s en vrienden) moeten hebben.

Aangezien ik hier weinig mensen ken, grijp ik elke gelegenheid aan om met nieuwe mensen op pad te gaan. Zo ben ik vorig weekend met andere expats twee avonden op stap geweest. Het mooie is dat je het maken van contacten daarbij als een soort noodzaak gaat zien, die vaak verrassend goed uitpakt. Zo heb ik Eve (Альфия) ontmoet, die mij deze week al een avond heeft rondgeleid door de straten rondom het Rode Plein en mij vandaag na een wandeling van twee uur door de stad heeft meegenomen naar Tsaritsyno Park (absolute aanrader!). Verder kwam ik vorige week een vriendgroep tegen, die gisteren naar het Bosco Fresh Fest festival gingen en toevallig een kaartje overhadden. Dus gisterenmiddag en avond lag deze jongen, na een lunch met een andere kennis, lekker in het zonnetje te genieten van Indie-Rock en hip hop met weer allemaal nieuwe mensen om zich heen. Voor de foto’s verwijs ik graag naar Facebook.

Ik heb, zoals jullie vast hebben gelezen, mijn draai hier aardig gevonden. Al skypend met het thuisfront werd mij steeds de vraag gesteld wat nu het mooiste is aan Moskou. Het wellicht verbazende antwoord van mijn kant: de roltrappen in de metrostations. Waar wij in Nederland alleen bovengrondse files kennen, komen deze in Moskou dagelijks zowel bovengronds als ondergronds voor. Ondergronds betreft dit niet zozeer de drukte in de metrowagons, als wel de lange rijen mensen op de roltrappen, die zich een weg banen naar de diep gelegen perrons van een metrosysteem (dat overigens als bunker tegen een kernoorlog zou kunnen dienen). Buiten het feit dat het metrosysteem van Moskou echt een attractie op zichzelf is, met de allure van een mystiek museum in de vorm van een immens labyrint, zijn de roltrappen voor mij favoriet. Hier staat de wereld namelijk stil. Je kunt niets anders. Met links de mensen die afdalen richting het perron, en rechts de personen die naar boven komen om hun dagelijkse routine voort te zetten. Roltrappen van soms wel honderd meter lang. Al stilstaand gaan vele gezichten, ogen en gelaatsuitdrukkingen dagelijks aan mij voorbij. Een file waarin alle klassen van een samenleving zijn vertegenwoordigd. En achter ieder oogcontact schuilt een eigen verhaal. Je kent het verhaal niet. Je komt het ook nooit te weten. Het is volkomen onbereikbaar. Maar ze schieten elke ochtend wel even door mijn hoofd. Tientallen verhalen, van mensen op die roltrap in tegengestelde richting. Een van mijn favoriete momenten, elke dag weer.

Het is een genot om me voor drie maanden in deze stad te mogen begeven. Daarbij is de zomer hier de mooiste tijd van het jaar, met tropische temperaturen en lange dagen. Ik voel me dan ook een boy of summer. Normaliter geldt deze term alleen voor de Amerikaanse honkballers, die tijdens de zomermaanden dagelijks hun wedstrijden spelen in stadions als Yankee Stadium, Wrigley Field of Fenway Park. Ik beschouw Moskou deze zomer dan ook als mijn grote stadion. This city will keep throwing pitches, and I’ll keep knocking them out of this ballpark! Yes, I feel like a true boy of summer:

“Under that light rain, gleaming in that night came, can't stop now, keep moving, no brake pads.
I came here to prove a point, live my life on the field, and make history in between the base path.
And compete against the fear that is in me, that's my only barrier and I swear I'm going to break that.
From the mud, the cleats that we drug threw the feet this is that moment and you cannot take it back.
I don't really collect cards anymore, just a box and some old card board.
Memories embedded in the dust, in the fighters that age just like us, living somewhere off in the drawer.
This is what you make of it, yes we play to win, live it like we're under the lights of the stadium.
Fight, until the day that God decides to wave us in, right, until he waves us in.
It's my city, my city, childhood, my life, that's right, under those lights.”
(Macklemore – ‘My Oh My’)

Lessons learned so far:
"In Moscow never tell lies, only half truths."
"Decision makers never wear ties."
"A hundred rabbits don't make a horse."

From Russia with love,

Frank